Nietypowa rzecz o jajach :D

Zdjęcie : klik

 
Dzisiaj zapraszam Was na obiecany wcześniej nietypowy post o jajach :)
Jako, że jesteśmy już w klimatach wielkanocnych, zamiast zaprezentować Wam jakiś smakołyk postanowiłam się podzielić kilkoma ciekawostkami na temat jajka.
Mało kto z Was wie, że jestem magistrem Kuturoznawstwa. I temat szeroko pojętej kultury tradycyjnej, obrzędów i zwyczajów jest mi bardzo bliski :) Dlatego odkurzyłam stare podręczniki i notatki w poszukiwaniu czegoś ciekawszego niż kolejny przepis na jajka faszerowane czy babkę :P To co znalazło się na moim świątecznym stole ujrzycie na blogu dopiero po świętach, gdyż nie mam zwyczaju z wyprzedzeniem przygotowywać świątecznych potraw.

Jak zapewne każdy z nas wie, jajko uznawane jest za symbol życia, płodności, miłości i siły.
A znacie jakieś inne właściwości jajka? Jeśli nie, to zapraszam do lektury :)

• W starożytnym Egipcie jajko wiązano ze słońcem - było symbolem bogini Ptah
• W Grecji było atrybutem Afrodyty
• Jajka uważano wszędzie za symbol początku życia i początku wszechrzeczy
• Według mitów filipińskich i indyjskich świat powstać miał z ogromnego jaja
• Legendy asyryjskie również wyprowadzają świat z jajka
• Natomiast św. Jan Domaceński mówił o analogii pomiędzy budową kosmosu i jajka : skorupkę kojarzył z niebem, błonę z obłokami, białko z wodą a żółtko z ziemią
• Z kolei w mitologii słowiańskiej i polskiej jajko uważane było za potężny amulet przeciw czarom i złym mocom
• Według polskich wierzeń ludowych jajko przeciwdziałało każdemu złu. Stosowano je w zabiegach na urodzaj, w magii, medycynie, w zwyczajach zalotnych i obrzędach zadusznych
• Jajko pomagało także na wiele chorób : leczono nim postrzały, przeziębienie, różne bóle i gorączki (tocząc jajko po ciele chorego). Można też było przenieść chorobę na jajko
• Dawniej toczono jajka po nagrobkach oraz wkopywano je w ziemię ; miały one służyć jako ofiara i pokarm dla zmarłych

Zarówno w starożytnej Grecji, Rzymie jak i Azji, jajko odgrywało poważną rolę w liturgii kultu zmarłych. Symbolizując początek życia utożsamiane było z krwią jako esencją życia. Stąd też jajka stanowiły cenną ofiarę dla bóstw i dlatego barwiono je głownie na kolor czerwony. Jajko było w wierzeniach wielu ludów symbolem życia i wiosny. Dlatego na powitanie wiosny przygotowywano uroczystą ucztę, której podstawowym składnikiem było jajko.

A jak to było w przypadku Polski?

Po przyjęciu chrześcijaństwa przez Polskę duchowieństwo, postrzegając jajka jako atrybut magii pogańskiej, zabraniało ich jadania w dni świąteczne. Dopiero w 200 lat po wprowadzeniu chrzescijaństwa duchowieństwo zezwoliło Polakom na spożywanie jaj w okresie Wielkanocy, ale pod warunkiem, że jajka zostaną najpierw poświęcone w kościele. Z czasem uznano je za symbol zmartwychwstania, a barwienie ich, święcenie i obdarowywanie się nimi stało się zwyczajem wielkanocnym. Natomiast dzielenie się jajkiem podczas śniadania wielkanocnego można uznać za zwyczaj typowo polski.

Zdjęcie : Pinterest

Pogańskie jajko zyskało w kulturze chrześcijańskiej nowy wymiar magiczny, związany z religią i Chrystusem. W rezultacie rejestrujemy wiele legend związanych z genezą kolorowania i zdobienia jaj wielkanocnych. Oto kilka z nich :

• Według podania greckiego z X w. zwyczaj malowania jajek wielkanocnych wprowadziła Maria Magdalena. Płaczącej przy pustym grobie Chrystusa Magdalenie ukazał się anioł i rzekł : Nie płacz, Chrystus zmartwychwstał. Ucieszona kobieta pobiegała do domu i zobaczyła, że wszystkie jajka zaczerwieniły się. Wyszła więc przed dom, a napotkanym apostołom rozdała owe jajka, mówiąc im o zmartwychwstałym Mistrzu. Aż tu nagle czerwone jajka zamieniły się w ptaki, które z wesołym ćwierkaniem wyfrunęły z rąk apostołów i uniosły się w błękit. Odczytali to jako znak, że po śmierci następuje zmartwychwstanie i nowe życie
• Maria Magdalena przyszła do Heroda z prośbą, aby ulitował się nad Chrystusem i podarowała mu kilka malowanych jajek. Ta opowieść dała początek wierze, że tak samo dziewczęta powinny malować jajka, a najładniejsze z nich ofiarowywać swoim chłopcom, co zjedna im miłość      (ha, to teraz już wiecie dlaczego zawsze muszę wykonać choć jedną kraszankę :D)
• Pisaki zawdzięczają swą nazwę temu, że Matka Boska ofiarowała je Piłatowi, by cofnął wyrok na Chrystusa
• Według innej wersji tego samego wątku - pisanki powstały w wyniku zaczerwienienia się jajek niosących przez wątpiącą w zmartwychwstanie Chrystusa kobietę. Oświadczyła ona bowiem, że dopiero wtedy uwierzy, gdy jajka zmienią barwę. Tak też się stało
• Pewien biedak w czasie Drogi Krzyżowej pomógł Chrystusowi dźwigać krzyż. Jajka, które niósł na sprzedaż do miasta, pozostawił w koszyku przy drodze. Gdy wrócił, zobaczył jajka zabarwione na czerwono
• Malowane jajka to kamienie, którymi ukamieniowano św. Szczepana
• Po zmartwychwstaniu Chrystusa kamienie odrzucone z Jego grobu rozproszyły się po świecie, a uderzając się o siebie rysowały się nawzajem i w ten oto sposób powstały pisanki

Najstarsze polskie pisanki pochodzą z X w. z wykopalisk na Ostrówku w Opolu.

Najpiękniejsze ( a jak :D) są oczywiście kraszanki opolskie :)

Zdjęcie : klik

Zdjęcie : klik

A to już moje dzieła:) Wprawdzie nie ma tego wiele, gdyż nie zawsze udaje mi się na czas wykonać zdjęcie. A i z roku na rok liczba wykonywanych przeze mnie kraszanek maleje. Ale staram się, żeby w każde święta wyskrobać choć jedno jajeczko :)

Powyższa notka nie wyczerpuje tak rozległego tematu jakim jest jajko a jest jedynie jej zarysem. Chciałam tylko co nieco nawiązać do zbliżających się świąt i podzielić się paroma ciekawostkami :)
Mam nadzieję, że nie sprawiłam, że zasnęliście przed monitorem ;)

Jeśli natomiast temat spotkał się z Waszą aprobatą i macie ochotę na więcej kulturoznawczych ciekawostek, to proszę zostawcie swoją opinię w komentarzu lub napiszcie do mnie maila (patrz po prawej). Wówczas postaram się co jakiś czas przygotować dla Was kilka nie-kulinarnych informacji :)

* Tworząc ten post posłużyłam się własnymi notatkami ze studiów, a także opierałam się na fachowej literaturze znawców przedmiotu. Korzystałam z:
 - J. Pośpiech, Zwyczaje i obrzędy doroczne na Śląsku, Opole 1987.
 - T. Smolińska, Tradycyjne zwyczaje i obrzędy śląskie, Opole 1994.
 - D. Simonides, Mądrość ludowa. Dziedzictwo kulturowe Śląska Opolskiego, Wrocław 2007.